Alerjik astım, genellikle solunum yollarında kronik inflamasyon ve aşırı duyarlılık ile karakterize edilen bir astım türüdür. Bu durum, bağışıklık sisteminin alerjenlere karşı aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkar. Alerjik astımda, astım belirtileri genellikle belirli tetikleyicilere (alerjenlere) maruz kalındığında ortaya çıkar. Çocuklarda alerjik astım belirtileri 3 yaşına kadar çoğunlukla ortaya çıkmaktadır. Özellikle çocuklarda astım yüzde 90'a yakın oranda alerjik nedenlerle ortaya çıkmaktadır
Alerjik Astım Nedir?
Alerjik astım, solunum yollarında daralmaya, inflamasyona ve aşırı mukus üretimine neden olan kronik bir solunum hastalığıdır. Bu durum, kişide nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ve göğüste sıkışma hissi gibi belirtilere yol açar. Alerjik astımı diğer astım türlerinden ayıran en önemli özellik, semptomların alerjenlerle temas halinde tetiklenmesidir.
Alerjik Astımın Nedenleri
Alerjik astım, bağışıklık sisteminin alerjenlere (vücut için zararsız olan maddelere) aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkar. Bu alerjenler kişiden kişiye değişebilir, ancak yaygın alerjenler şunlardır:
- Polen (örneğin çimen, ağaç veya yabani otlar)
- Ev tozu akarları
- Küf sporları
- Hayvan tüyü veya deri döküntüleri
- Gıda alerjileri (daha nadir, ancak bazı kişilerde tetikleyici olabilir)
- Tütün dumanı, hava kirliliği veya kimyasal maddeler de bazı kişilerde alerjik astım semptomlarını artırabilir.
Çocuklarda Alerjik Astımın Belirtileri
Alerjik astımın belirtileri genel astım belirtilerine benzer, ancak alerjenlere maruz kalındığında daha belirgin hale gelir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Sık tekrarlayan öksürük: Özellikle gece ve sabah erken saatlerde veya egzersiz sonrası artan öksürük.
- Nefes darlığı ve hırıltı: Özellikle soğuk algınlığı, egzersiz veya alerjenlere maruz kalındığında belirgin hale gelir.
- Göğüste sıkışma hissi: Çocuklar göğsünde rahatsızlık veya sıkışma hissini ifade edebilirler, ancak küçük çocuklar bu durumu tanımlamakta zorluk çekebilir.
- Egzersiz intoleransı: Oyun veya spor sırasında çabuk yorulma, nefes almada zorluk ve öksürük.
Alerjik Astımın Teşhisi
Alerjik astım teşhisi genellikle detaylı bir tıbbi öykü, fiziksel muayene ve çeşitli testler ile konulur. Teşhis süreci şu adımları içerir:
- Tıbbi öykü ve semptom değerlendirmesi: Hangi alerjenlere maruz kaldığınızda semptomlarınızın kötüleştiği sorgulanır.
- Solunum fonksiyon testleri: Akciğer kapasitenizi ve hava yollarınızın ne kadar daraldığını ölçen testler yapılır (örneğin, spirometri testi).
- Alerji testleri: Cildinize veya kanınıza uygulanan testlerle hangi maddelere karşı alerjiniz olduğu tespit edilir.
Alerjik Astımın Tedavisi
Alerjik astımın tedavisi, astım semptomlarını kontrol altına almak ve alerjenlerle teması azaltmak üzerine odaklanır. Çocuklarda alerjik astımın tedavisi için ilaçlar, solunum yollarındaki inflamasyonu azaltmak için düzenli olarak kullanılır. Küçük çocuklarda, bu ilaçlar nebulizatör yardımıyla veya maskeli inhaler cihazları ile verilebilir.
Alerjik astımlı çocuklar için çevre kontrolü çok önemlidir. Çocuğun astımını tetikleyen alerjenlerden kaçınılması gerekir.
- Evinizde toz akarlarını azaltmak için yatak takımlarınızı düzenli olarak yıkamak ve HEPA filtreli süpürgeler kullanmak faydalıdır.
- Polen mevsiminde pencereleri kapalı tutmak ve dışarı çıktığınızda maske takmak gibi önlemler almak da etkili olabilir.
- Evcil hayvan tüylerinden kaynaklanan semptomlar için, hayvanların yatak odasına girmesine izin vermemek iyi bir strateji olabilir.
Alerjik astımın tedavisinde immünoterapi, yani alerji aşıları da kullanılabilir. Bu tedavi, vücudun belirli alerjenlere karşı tolerans geliştirmesine yardımcı olur. Tedavi genellikle birkaç yıl sürer ve alerjik astımı olan kişilerde uzun vadede belirgin iyileşme sağlayabilir.
Son dönemlerde alerjik astımla tedavide dil altı damla aşıları da öne çıkmıştır. Bu yöntemin evde ebeveynler tarafından kolaylıkla uygulanabilir olması, aileler tarafından daha çok tercih edilme sebebidir.
Alerjik Astımla Yaşam
Çocukların yaşam kalitesini artırmak için astım tedavisine dikkat edilmesi ve çocuğun aktif bir yaşam sürmesi sağlanmalıdır. Çocuklar egzersiz yapmalı ve sosyalleşmeli, ancak egzersiz sırasında astım belirtileri ortaya çıkarsa önlemler alınmalıdır.
- Astımlı çocukların egzersiz yapmalarına engel olunmamalıdır, ancak egzersiz öncesi doktorun önerdiği ilaçların kullanımı faydalı olabilir. Öğretmenler ve antrenörler, çocuğun astım durumu hakkında bilgilendirilmelidir.
- Astım krizlerini önlemek ve yönetmek için çocuğun yaşına uygun bir astım aksiyon planı hazırlanmalıdır. Bu plan, acil durumlarda ne yapılması gerektiğini ayrıntılarıyla belirtir.
- Çocukların düzenli olarak ilaçlarını kullanmaları sağlanmalıdır. Küçük çocuklar için ebeveyn gözetimi gerekirken, daha büyük çocuklara astım yönetimi konusunda eğitim verilmelidir.
Alerjik astım, doğası gereği mide başı gevşemesi olarak tanımlanabilen Reflü ile birlikte seyrettiğinden, Reflüden Koruyucu beslenme, alerjik astım tedavisinin bir parçası olmalıdır. Özellikle kakao, çikolata gibi kafein içeren gıdaların diyetten çıkarılması bu yönde büyük fayda sağlamaktadır. Astıma uygun beslenme için Çocuklar ve Alerji Kitabı (Prof. Dr. Yonca Tabak - Doğan Yayınları) 'nda yer alan, Reflü, Astım ve Enfeksiyondan Koruyucu Diyet' ten yararlanılabilir.
