Şu an için Dünya’da çocuk ve erişkin yaklaşık 300 milyon kişinin bu hastalıktan etkilendiği tahmin ediliyor. 2025 yılı itibariyle yaklaşık 100 milyon kişinin daha astım olacağı ön görülmektedir. Toplumda görülme sıklığı %20 olan reflü hastalığı, erişkin ve çocuk astım hastalarında % 30-90 oranında görülmektedir. Reflü asitli mide içeriğinin yemek borusuna doğru kaçmasıdır.
Çocuk astım hastalarının `’ında gizli reflü olduğu biliniyor. Erişkinlerde midede yanma, göğüs ağrısı ve ağıza acı su gelmesi şeklinde belirti verirken; çocuklar bu şikayetleri erişkinler kadar net tanımlayamazlar. Çocuklarda reflü karın ağrısı, mide bulantısı, geğirme, iştahsızlık, kilo kaybı şeklinde kendini gösterir. Astım hastalığı göğüste etkilediği kaslar nedeniyle mide başını tutan kaslarda gevşemeye neden olur. Ayrıca, astım tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da mide başını saran kaslarını gevşetir. Bu etkileşimlerin sonucu olarak astım reflüye yol açar.
Refü varlığında ise yemek borusunun alt ucu hasar görür ve bu hasar refleks mekanizmalarla bronşlarda daralma meydana getirir. Bununla birlikte asitli mide içeriği yemek borusundan yukarı kaçarken solunum sistemine de ulaşır ve bu durum bronşlarda kasılma ile sonuçlanır. Astımın şiddeti arttıkça reflünün şiddeti de artar. Reflünün şiddeti arttıkça astımın şiddeti de artar. Dolayısıyla astım ve reflü karşılıklı olarak birbirlerini kötüleştirir. Reflü beslenme şekliyle yakın ilgili bir hastalıktır. Midede asit salgısını artırarak ve mide başını gevşeterek reflüyü arttırdığı bilinen bazı gıdalar vardır. Kafein içeriğinden dolayı kakaolu gıdalar, çikolata bunların başında gelir. Kafein hem mide başı kaslarını gevşetme hem de midede asit salgısını artırma özelliğine sahiptir.
Astımlı çocuk hastalarda çikolata vb kakaolu gıdalar gizli bir tehlikedir. Kakao ve çikolata bir çok çocuğun diyetinde bol miktarda bulunmakta ve anne babalar bunu normal kabul etmektedir. Bu açıdan karın ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık şikateyti olan astımlı çocukların anne ve babaları bu konuda bilinçli olmalıdır. Erişkinler için ise kafein içeriği çok olan; çay, kahve, kola vb asitli içecekler ve alkol tehlike oluşturmaktadır. Çay, kahve ve alkol erişkin astımlılarda reflü varlığında tüketilmemesi gereken gıdalardandır. Domates, çiğ sarımsak ve çiğ soğan da reflüyü artırır. Mide boşalmasını geciktiren kızartma ve aşırı yağlı gıdalar da reflü şiddetini artırır.
Çocuk ve erişkin astımlılarda hastalık kontrolünün sağlanması reflünün tedavisi ile mümkündür. Reflünün tedavisi beslenme tarzını değiştirmekten geçer.
Erişkin ve Çocuk Astımında Reflüye Karşı Beslenme Önerileri
- Çikolata vb kakaolu gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Gazlı içecekler, cips vb yağda kızarmış gıdalar tüketilmemelidir.
- Yoğun domates içeriğinden dolayı ketçap ve aşırı salçalı yemeklerden kaçınılmalıdır.
- Çiğ sarımsak, çiğ soğan yerine bu gıdaların pişmiş halleri tercih edilmelidir.
- Aşırı baharat tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Erişikin astım hastaları alkol ve sigaradan uzak durmalıdır.
- Hem çocuk hem de erişkin astımlılar yatmadan 2 saat öncesinden yemek yemeyi bırakmalıdırlar.
- Çocuklara yatmadan önce verilen süt en az 2 saat önceye çekilmelidir.
Prof. Dr. Yonca TABAK
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı
