Kabızlık kısaca zor ve seyrek dışkılama olarak tanımlanabilir. Çocukluk yaş döneminde dışkılama sıklığının normallerini bilmeden kabızlığın da var olup olmadığını bilemeyiz. Bu yüzden önce yaşlara ve beslenme şekillerine göre normal dışkılama nasıl olur ona bakalım.
Yeni doğan bebekler anne sütü ile besleniyorlarsa kakaları altın sarısı renginde ve hafif sulu olur. Günde 6 kereye kadar bazen her beslenmeden sonra dışkılama görülebilir. Ancak bazı bebeklerde bu durum haftada bir kere dışkılamaya kadar inebilir. Anne sütü alan ve haftada bir dışkılamasına rağmen kıvamı ve rengi normal olan ve çocuğu dışkılarken zorlamayan bir durum kabızlık olarak kabul edilemez. Bebeklerin dışkılarken yanaklarının hafif kızarması normaldir. Ancak acı çektiğini belli edercesine ağlayarak sert ve zor dışkılama bebeklerde kabızlık olarak kabul edilebilir. İnek sütünden yapılmış mamalarla beslenen bebeklerin kakaları daha sert daha koyu renkli ve daha kötü kokulu olur. İster anne sütü ister mama alsın tüm bebeklerde katı gıdaya geçilince de kakanın rengi daha koyu, kıvamı daha sert ve daha kötü kokulu hale gelir.
Çocukluk yaş döneminde dışkılama sayısı günde 3 kereden, günaşırı bir kez dışkılamaya kadar değişebilir. Genel olarak çocuk iki günde birden az dışkılıyorsa bu duruma kabızlık olarak yaklaşmakta fayda vardır. Ancak bu kadar seyrek dışkılamaya rağmen kakanın kıvamı yumuşak ve kolay çıkarılır şekildeyse yine kabızlık olarak kabul edilemez.
Özetle bir çocukta kabızlık var diyebilmek için; dışkılarken zorlanıyor olması, dışkılarken acı hissetmesi ve makatta arka duvarda olası bir çatlaktan beze ya da kakaya hafif kan bulaşıyor olması, haftada 3 tam dışkılamadan az kaka yapıyor olması veya dışkının katı, aşırı büyük veya keçi kakası gibi çok küçük taneler şeklinde olması kriterleri aranır. Kabızlığın diğer işaretleri, karın ağrısı, iştahsızlık, genel halsizlik hali, renginin soluk olması, hırçınlık, mutsuzluk, çocuğun devamlı tuvalet ihtiyacı olduğuna dair rahatsızlık hissi ve bulantı sayılabilir.
Çocuklarda kabızlığın bir nedeni oyuna dalıp kakalarını tutuyor olmalarıdır. Bazen de okul veya yuvalardaki toplu tuvaletleri kullanmaya çekindikleri için kakalarını tutarlar. Kabızlığın ardından gelen ağrılı dışkılama kakayı daha da tutmalarına neden olur. Bazen de seyahat ya da ev değişikliği gibi rutin yaşayıştaki değişiklikler de bu tür problemlere neden olabilir. Lifli sebze meyve gibi bitkisel gıdalardan fakir, şekerli, unlu, karbonhidratlı ve hayvansal gıdalardan zengin beslenme şekli de bağırsaklarda su tutulmasını azalttığı için dışkının katı olması ve dolayısıyla kabızlık ile sonuçlanır.
Çocuklarda kabızlığın en sık nedenlerinden bir tanesi gıda alerjisi ve gıda intoleransıdır. Özellikle inek sütü ve yumurta proteinlerine karşı gelişen bu durum sıklıkla beraberinde reflü şikayetlerini de getirir. Bebeklerde ilk aylarda sık görülebilen fışkırır tarzda kusmalar veya kusma halinin hafif ve sessiz hali kabul edilebilen reflü çocuklarda ses kısıklığı, iştahsızlık, diş gıcırdatma, ağız kokusu, devamlı geçmeyen balgamlı öksürükler ve burun akıntısı/burun tıkanıklığı şikayetleri ile kendini gösterebilir. Bu durumun en uç hali astıma kadar uzayabilir. Dolayısıyla kabızlıkla beraber giden reflü durumlarında gıda alerjileri mutlaka araştırılmalıdır.
Sonuç olarak, eğer kabızlık alerjik, psikolojik veya cerrahi bir nedene bağlı ise nedenin tedavi edilmesi ile çözülecektir. Ancak yine de nedeni belli olmayan, idiyopatik adı verilen kabızlık türlerinin de olduğu unutulmamalıdır. Her türlü kabızlık durumunda, nedene yönelik tedavinin yanında, bol su tüketilmesi ve suyu tutacak lifli bitkisel gıdaların diyette bol bulunması, paketli şekerli kakaolu çikolatalı gıdalardan uzak durulması, genel olarak kullanılabilecek etkili bir yaklaşımdır.
