Astım gerek çocuklarda gerekse erişkinlerde akciğerlerdeki havayolları yani bronşların tıkanması ile seyreden geri dönüşümlü ancak tekrarlayıcı kronik bir hastalıktır. Astımda havayolları normal bireylerdekinden farklı olarak daha hassastır. Bu hassasiyet bronş yüzeyini saran zarın yanık dokularda olduğu gibi kırmızı, şiş ve iltihaplı olmasından kaynaklanır.
Hassas havayolu her türlü dış etken ile kolayca spazm haline geçer ve bronşu tıkar. Bu tıkanma sonucu da öksürük , hırıltı, nefes darlığı gelişir. Egzersiz sırasında sık ve derin soluma da bu hassas havayolunun tıkanmasını tetikleyen en önemli uyaranlardan birisidir.
Özellikle soğuk ve kuru havada yapılan egzersiz ve bunun sonucunda terleme vücuttan ve akciğerlerden su kaybına neden olur. Susuz kalan akciğerlerde balgam kurur ve yoğunlaşır. En belirgin şikayet egzersize başladıktan 5-6 dakika sonra belirgin hale gelir. Çoğu kez de aktivite sonlandırıldıktan sonra en belirgin olarak yaşanır.
Kuru ve soğuk hava ne kadar belirginse öksürük, nefes darlığı şikayetleri de o kadar belirgin olur. Dolayısıyla havanın ısıtılması ve nemlendirilmesi şikayetleri azaltacaktır. Bu açıdan yazın dışarıda yapılan aktivitelerden sonra kışa kıyasla daha az şikayet gelişir.
Aynı şekilde kışın kapalı alanlarda yapılan spor aktivitelerinde dışarıda yapılanlara kıyasla daha az şikayet gözlenir. Kış aylarında mutlaka dışarıda spor yapmak istenirse ağza sarılacak bir eşarp veya maske solunan havanın ısıtılıp nemlendirilmesine yardımcı olacaktır. Her tür spor aktivitesi öncesi 20 dakika süresince yapılacak ısınma hareketleri de esas spor aktivitesi sırasında ve sonrasında gözlenecek öksürük, nefes darlığını azaltacaktır.
Spor en iyi astım ilacıdır. Dolayısıyla özellikle astımlı çocukları spor aktivitelerine yönlendirmek bronşları genişletecek ve ileri de bu hastalığı atlatmalarına yardımcı olacaktır. Ancak bunu sağlamak için çocukların spor yaparken sıkışmalarının önlenmesi gerekir. Bu aşamada astım kontrolü sağlayan ilaç tedavilerinden yararlanmak gerekir. Çocuk bu hastalığı atlatana dek normal spor yapabilmelerini sağlayacak ilaç tedavisinin doktor kontrolünde uygulanması ve çocukların yaşıtları gibi rahat hareket etmelerinin sağlanması gerekir.
Bir çok anne babanın yaptığı gibi okulda beden eğitiminden sonra sıkışan çocukları beden eğitiminden muaf tutmak yerine uygun ilaç tedavisi ile beden eğitimi yapabilir hale getirmek ve sporu teşvik etmek bu hastalığı yenmelerine büyük katkıda bulunacaktır.
Henüz astım tanısı almamış ancak açıklanamayan kronik öksürük yakınması olan çocukların anne babalarının da egzersiz ve terleme sonrası öksürük varlığı açısından uyarılması gerekir. Bu tip öksürüklerin alerjik bronşit astım belirtisi olarak kabul edilmesi ve en kısa sürede bir çocuk alerjisi uzmanınca değerlendirilmesi çocuklarımızın geleceklerine sağlık açısından en değerli katkı olacaktır.
Prof. Dr. Yonca TABAK
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı
