Astım alevlenmesine neden olan uyaranların başında kimyasal madde buharı ve sigara gelir. Astımlı erişkinler çamaşır suyu, parfüm gibi sık kullanılan kimayasallarla şikayetlerinin arttığını rahatça ifade edebilirken; çocuklar için bunu fark etmek çok daha zordur.
Kendisi astımlı olmayan anne babalar hayatımızın içine son derece doğal bir şekilde girmiş olan bu kimyasalların çocuklarını sıkıştırabileceğini düşünemezler. Çoğu zaman alerji uzmanlarının hastalık sorgulaması sırasında ortaya çıkardığı bu uyaranlar çocukların çevresinden uzaklaştırıldığında hastalık büyük oranda siner.
Hayatımızda kimyasallar nerelerde karşımıza çıkıyor? Bu sorunun yanıtı “her yerde” şeklinde verilmelidir. Soluduğumuz havadaki kirliliği ev içi ve ev dışı diye ikiye ayıracak olursak; ikisinin farklı kimyasallarla etki ettiğini görürüz. Modern evlerin inşası ve döşenmesi sırasında kullanılan malzemeler; yapıştırıcılar,halılar, boyalar, PVC pencereler, mobilyalar, tekstil ürünleri; temizlik malzemeleri ve oda spreyi, parfüm, saç spreyi gibi kişisel bakım ürünleri biz farkında olmadan soluduğumuz havaya zararlı kimyasal maddeler salmaktadır. Bu kimyasallara maruz kalmak alerjisi olsun ya da olmasın bir çok çocuk ve erişkinde havayolu hassasiyeti yaratmaktadır. Bu maddelere farkına varacak ölçüde fazla maruz kalmak ister istemez astım alevlenmesini de beraberinde getirecektir.
Özellikle okul ve yuva ortamında normalden daha sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar bu enfeksiyonlar sırasında bir de kimyasal buharına maruz kalırlarsa atak kaçınılmaz olmaktadır. Özellikle okullarda hijyen nedeniyle çamaşır suyu, kolonya , anti-bakteriyel el temizleme jeli gibi malzemelerin kullanılması bir çok astımlı çocuk için kabus niteliğindedir. Bu maddeleri soluduğu anda nefes darlığı yaşayan çocuk çoğu kez günü revirde tamamlamak zorunda kalmaktadır. Benzer şekilde okullarda el işi çalışmaları sırasında kullanılan kokulu yapıştırıcılar astımı olan çocuklar için tehlike oluşturmaktadır. Son zamanlarda okul çağında alerjik bronşit /astımı olan çocuk sayısındaki artış bir çok okulda kokusuz yapıştırıcıların kullanımını gündeme getirmiştir.
Kapalı ortamlardaki havanın temiz kokmasını sağladığı düşünülen oda ve araba spreyleri de bu açıdan ayrı bir tehlikedir. Temizlendiği düşünülen hava aslında kimyasal buharı ile dolmuştur. Bu durum astımlı çocukların çoğu zaman arabaya bindiklerinde sıkışmaları ile sonuçlanır.
Çamaşırların yıkanması sırasında kullanılan yumuşatıcılar kurutma işlemi açık havada yapıldığında sorun yaratmazken; kışın ev içinde kalorifer petekleri üzerinde veya evin ayrı bir odasında çamaşır kurutmayı seçen ailelerde kısa sürede ev havası yumuşatıcı buharı ile dolar. Çoğu birey için normal sayılan, hatta güzel koktuğu düşünülen bu buhar astımlılar için en güçlü atak tetikleyicisidir.
Son olarak çağımızda ve ülkemizde uzak durmakta en çok zorlandığımız astım atağı tetikleyicisi yanan sigara vb tütün ürünlerinden açığa çıkan kimyasallardır. Sigara dumanı kapalı alanlarda başka bir odada hatta balkonda içilse bile tüm ev havasına yayılan ciddi bir tehlikedir. Bir çok anne baba ev dışında sigara içtiğini iddia etse bile çocuklarının bu kimyasal maddelere maruz kalmasına engel olamazlar. Aktif ya da pasif sigara içiciliği ağır astımın en önde gelen nedenlerinden biridir. Sonuç olarak modern yaşamın getirdiği kimyasallar farkında olsak da olmasak da hayatımızın bir çok alanına girmiş durumdadır. Sağlıklı bireyler için bile risk oluşturan bu maddeleri tanımak hayatımızdan biraz da olsa uzaklaştırmak için gereklidir.
Astım Hastalarının Ev Havasını Temiz Tutmak İçin Öneriler:
- Ev inşasında mümkün olduğunca ahşap malzeme kullanılması
- Boya ve yapıştırıcılarda su bazlı kokusuz malzemelerin seçilmesi
- Evlerde boydan boya halı kaplama tercih edilmemesi
- Ev temizliğinde doğal sabun kullanılması veya kimyasal sıvı temizleyicilerin kokmayacak şekilde az kullanılması
- Hijyen için çamaşır suyu kullanılmaması
- Çamaşırların ev içinde kurutulmaması ( ev dışında veya kurutucularda kurutulması)
- Oda ve araba parfümleri kullanılmaması
- Ev içinde kişisel parfüm ve saç spreyi sıkılmaması
- Ev içinde hiçbir odada sigara vb tütün ürünlerinin tüketilmemesi
- Tadilatlar sırasında mümkünse evde ikamet edilmemesi veya çocuğun uzaklaştırılması
Prof. Dr. Yonca TABAK
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı
