Dün okullarda süt dağıtımının ardından hastanelerin acıl servisleri öğrencilerle dolup taştı.
İçindekiler
Arınç: Aşırı Doz Olabilir
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, "Okul Sütü Projesi" kapsamında yaşanan vakaların, besin zehirlenmesi belirtileri taşımadığını söyledi. Arınç, konunun üzücü ancak büyütülecek ve kampanyayı gölgeleyecek noktada olmadığını kaydetti. Süt tüketimini müteakip ortaya çıkacak muhtemel "laktoz intolerans" belirtileri ve süt alerjisi için öncelikli tedbir alındığını dile getiren Arınç, süt alerjisinin bazı kişilerde olabildiğini, ilk kez ya da aşırı dozda içildiğinde alerji belirtilerinin görülebildiğini kaydetti.
Okul sütü projesi dün başladı. 32 bin 500 okulda 7 milyon 200 bin öğrenciye süt dağıtıldı. 17 ilde toplam 1716 öğrenci sütleri İçtikten sonra fenalaşarak hastanelere kaldırıldı.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ile Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer, dün başlatılan okul sütü programı kapsamında Ankara'da Sincan İl Genel Meclisi İlköğretim Okulu'nda öğrencilere süt dağıttı. Eker, Türkiye'de 32 bin 500 okulda 7,2 milyon öğrencinin yeni bir uygulamayla tanıştığını belirterek, okul sütü projesiyle amaçlarının çocukların sağlıklı beslenmesine katkı sağlamak olduğunu söyledi. Projenin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla başlatıldığını ifade eden Eker, projeyle bu eğitim-öğretim yılı sonuna kadar çocukların her okul günü süt içeceğini kaydetti. Eker, yaklaşık 144 milyon kutu süt dağıtılacağını ve maliyetin 75 milyon lirayı bulacağını ifade ederek, çalışmanın bir amacının da süt üreticilerini ve sanayini desteklemek olduğunu belirtti.
Eker, Diyarbakır'da kendi öğrenciliği zamanında da süt tozuyla benzer bir projenin uygulandığını ancak o zaman süt tozunun sıcak suyla kaynatıldığını, çocukların evlerinden getirdikleri bardaklarla bunu içebildiklerini anlattı.
Barış Manço’yu Andı
Dinçer de konuşmasında, çocuklara süt içmeyi, ıspanak yedirmeyi sevdiren merhum sanatçı Barış Mançu’yu anarak, "Bugün keşke o da aramızda olsaydı. Belki de bir hayalinin gerçekleştiğini görüp çok mutlu olacaktı" dedi.
Süt içmenin protein ihtiyacının karşılanmasında önemli olduğunu vurgulayan Dinçer, "Kısa boylu kalmak, bodur olmak ister misiniz? İstemeyiz. Boyumuzun uzayabilmesi için süt içmenin ne kadar önemli olduğunu biliyor musunuz? Öyleyse uygun ve düzgün boyumuz olsun diye mutlaka süt içmeliyiz.
Türkiye'deki çocuklarımızın yüzde 10-11 civarında boy sorunu var, bunu çözmenin yolu da süt içmekten geçiyor.
SBS'de başarılı olmak istiyor musunuz? Üniversiteye giriş sınavında istediğiniz bölüme girmek istiyor musunuz? O zaman bizim zihni ve bedeni gelişimimize katkı sağlayacak sütü içeceğiz" dedi.
Hastaneler Doldu
Öğleye doğru yurdun dört bir yanından okulda dağıtılan sütleri içtikten sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan öğrencilerle ilgili haberler geldi.
İstanbul'un Sultanbeyli ilçesinde 60, Diyarbakır'da 315, Sivas'ta 600, Antalya'da 80, Edirne'de 30, Kırıkkale'de 36, Adana'da 200, Samsun'da 8, Konya'da 100, Sakarya'da 38, Mersin'de 25, Muğla'da 25, Denizli'de 10, Osmaniye'de 25, Adıyaman'da 20, Şanlıurfa'da 30, Mardin'de 125, Trabzon'da da 40 öğrenci hastanelere kaldırıldı.
Öğrencilerin birçoğu yapılan müdahalenin ardından günün ilerleyen saatlerinde taburcu edildi.
Bakan Ömer Dinçer, gazetecilerin öğrencilerin sütten zehirlendiği iddialarıyla ilgili sorularına, "Sütü daha bugün dağıttık arkadaşlar... Daha yeni, bu sabah başladı" diye yanıt verdi.
SİVAS
Hastanede muayene sırasını bekleyen öğrenciler gözyaşı döktü.
EDİRNE
Öğrenciler sütleri içtikten sonra midelerinin bulandığını söyledi.
DİYARBAKIR
Mide bulantısı karın ağrısı şikâyeti olan çocukların çoğunluğu serum verilip ilk müdahalede bulunulduktan sonra taburcu edildi.
'Zehirlenme değil'
Adını açıklamak istemeyen bir süt üreticisi öğrencilerin süt içtikten sonra rahatsızlanmalarda ilgili olarak şu bilgileri verdi:
"Türkiye'de 7 milyon 200 bin çocuğa süt dağıtımı yapıldı. Bu sütlerden tüketen bazı çocukların rahatsızlandığı yönünde haberler geldi. Bazı şehirlerde ise bu zehirlenme olarak yorumlandı. Bu yanlış. Eğer bir zehirlenmeden bahsedilecek olsaydı söz konusu okuldaki tüm çocukların rahatsızlanması gerekirdi. Tek tek rahatsızlanma hali bir zehirlenme olmadığını gösteriyor. Süt içme alışkanlığı olmayan insanların midesinde sütü sindirecek enzimler bulunmaz. Süt içtiklerinde vücut bu nedenle tepki verir. Süt içmeye devam edilirse kısa bir süre içinde vücut enzim üretir ve alışkanlık sağlanır. Bu tecrübeyi 10 -12 yıl önceki bir projede yaşamıştık. O dönem düşük gelirli bölgelerde 1 milyon çocuğa süt dağıtıldı. Yine ilk gün yaşanan rahatsızlıklar zehirlenme olarak yansımış, sonra da bir zehirlenme olmadığı anlaşılmıştı. Sütlerin bayat olduğuna yönelik iddialara gelince, böyle bir şey söz konusu olamaz.
Ambalajlar bile yeni üretildi. Bayat süt olursa zaten bozulur ve bozuk süt zaten tadı ile kokusu nedeniyle tüketilemez bile..."
Kim, Hangi Bölgede?
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, öğrencilere dağıtılacak sütler için ilk ihaleye geçtiğimiz günlerde çıkmıştı. İhalede, sadece, İç Anadolu, Ege ve Marmara bölgeleri için geçerli teklif gelmişti. Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi için hiç teklif alınmazken, Akdeniz Bölgesi için verilen teklif, geçersiz sayılmıştı. Bakanlık da ihaleyi iptal etmiş, ‘cazip’ bölgeler ile ‘cazip olmayan’ bölgelerin eşlenerek ihale edilmesine karar vermişti. Süt alım ihalesine 15 gün önce yeniden çıkıldı ve firmalar şu bölgeleri aldı:
- Bims Gıda-Gülsan Gıda-MAR Tüketim-MAMSAN Gıda-BAKRAÇ Süt; İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri.
- Ak Gıda-Sütaş Süt Ürünleri A.Ş-Danone Tikveşli Gıda ve İçecek-Tat Konserve A.Ş-Yörükler Dış Tic.A.Ş; Marmara ve Karadeniz bölgeleri.
- Dimes Gıda-Pınar Süt-Balkan Süt Mama Ltd.Şti iş ortaklığı; Doğu Anadolu ve Ege Bölgeleri.
- Yörükoğlu-Pilot ortaklığında Güney Süt-Oğuz Gıda-Akbel Süt İş Ortaklığı; Akdeniz Bölgesi.
TZOB’den Destek
Türkiye Ziraat Odaları Birliği(TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ‘7 milyon 63 bin 768 çocuğa her gün en az 200 mililitre uzun ömürlü süt dağıtılmasını sağlayacak ‘Okul Sütü Projesi’ni çok önemsiyor ve atılan bu olumlu adımı sonuna kadar destekliyoruz ’dedi. Bayraktar, Çek Cumhuriyeti’nde uygulanan okul sütü programı ile süt tüketiminde yüzde 19 oranında bir artış sağlandığını belirtti. Portekiz’de ise programla kişi başına süt tüketiminin 29 litreden 70 litreye yükseldiğini belirten Bayraktar, ’10 yıl içinde boy ortalamasında 3 cm. artış olmuş’ diye konuştu.
Gıda Bakanlığı: Süt Şekerine Hassaslar
Sağlık Bakanlığı, okul sütü dağıtımının ardından pek çok öğrencinin hastaneye kaldırılması için "Okul çağı çocuklarında inek sütüne alerji binde 5 oranında bildirilmektedir. Süt şekerine karşı tahammülsüzlük ise daha çok 7-8. sınıflarda görülmekte olup bulantı, kusma ve ishal belirtileri gösteren bir durumdur" açıklaması yaptı.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı da, "Okul sütü" projesi kapsamında okullarda süt dağıtımının başladığı gün çok sayıda öğrencinin hastanelik olmasının ardından konuyla ilgili inceleme başlattı. Sağlık şikayeti alınan okullardan numune alındığını bildiren bakanlık, numune sonuçları gelmeden yaptığı ilk açıklamada, "Gelen şikayetlerin bünyeleri süt şekerine hassas olan çocuklarımızla ilgili olduğu değerlendirilmiştir" dedi.
Uzmanlar Ne Diyor?
'Kaliteden endişe edilmeli'
Çocuk Gastroenteroloji ve Beslenme Uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz: Sütün içindeki laktozu yani karbonhidratı, bazı bünyeler tolere edemez. Biz buna laktoz entoleransı deriz. Laktozu mide bağırsak sisteminde parçalayan enzim eksik olduğu için sıkıntı yaşanır. Karın ağrısı, şişme ve bunaltı olur. Hazımda sıkıntı olur. Dışkı yumuşayabilir, ishale neden olabilir. Ben derste süt içtikten sonra kim hazım sorunu yaşıyor dediğimde yüzde 70'in üzerinde parmak kaldırılır. Türkiye'de bu çok sık görülür. Laktoz entolaransı erişkin hastalığıdır, ergenlik ve sonrasında belirginleşir. Bu çocukların yaş grubu itibariyle o yaş grubunun altında oldukları ve rahatsızlığın görüldüğü okulların hetorojen yapısı dikkate alındığında sütün kalitesinden endişe edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Laktoz entoleransı olsa tüm okullarda belli orandaki çocuklarda görülmesi gerekirdi. Edirne'deki 100 okuldan sadece 1'inde mi bu var? Bütün laktozu tolere edemeyen çocuklar o sınıfta mı? Sütün hijyeninde bir sorun olma olasılığını ön plana çıkarıyorum. Dağıtılan sütler ağustos miyadlı. Uzun ömürlü bir süt. Sütü kim ve nasıl üretti ona bakmak lazım? Çünkü bu sütler ciddi anlamda ultra pastörize. Bozulmalarına yol açacak mikrobik konsantrasyonları zaten çok çok az. Oda sıcaklığında uzun süre miyadları var.
'Hayvanlar Nasıl Beslenmiş?'
Çocuk Sağlığı Hastalıkları ve Çocuk Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Yonca Tabak Nuhoğlu: Çocuklarda sütle ilgili olarak 2 tür reaksiyon görülüyor. Birisi süt alerjisi diye adlandırdığımız az miktarda sütle bile mide, bağırsak ve ciltte yan etkiler yaratan alerji diğeri ise süt intoleransı dediğimiz durum. Süt intoleransı sütün tüketim miktarıyla da ilgili.
Özellikle çocuklarda günlük 200-300 miligramdan fazlasının tüketilmesini önermiyoruz. Çok tüketildiğinde ishal, kabızlık, reflü, mide bağırsakta gaz gibi yen etkilere neden olabiliyor.
Mide bağırsak sorunu olan çocukların sütü çok aşırı tüketmemesi gerekiyor. Çocukların gece süt içirilip yatırılmaması lazım. Ancak ilk dağıtım yapılan günde bu kadar yaygın bir sorun yaşanmasının bu iki reaksiyonla izah edemeyiz.
Süt proteininden bağımsız bir katkı maddesi devreye giriyor demektir. Ancak böyle izah edilebilir. Sütlerin nereden alındığına bakılmalı. Hayvanların beslenme şekilleri incelenmeli. Mesela hayvanlara gelişimleri için penisilin veriliyor. Bunlar süte karışıyor olabilir. Beslendikleri gıdalar araştırılmalı.
