Astım akciğerlerde havayollarını oluşturan bronşların daralması sonucu öksürük hırıltı ve nefes darlığı belirtileri ile seyreden bir hastalıktır. Astımda havayollarının daralmasına neden olan mekanizmalardan bir tanesi bronşları saran kasların spazmıdır. Bir diğer neden ise bronşların iç yüzeyindeki salgıların koyulaşması ve bronşu tıkamasıdır.
Astımlı hastalarda % 80’e varan alerji varlığı söz konusudur. Ancak alerji dışında da astım ataklarını tetikleyen mekanizmalar vardır. Reflü bunların başında gelir. Bu nedenle astım hastalarının beslenme düzenlerine özellikle dikkat etmesi gerekir. Astım hastalarının küçük porsiyonlar haline azar azar ve sık beslenmesi gerekir. Kızartma gibi yağlı besinlerden, kakaolu tatlılardan uzak durmaları gerekir. Özellikle gece geç saatte yatmadan hemen önce yenen yemekler sıklıkla reflüye neden olur.
Reflü neden astım hastalarında sorun oluşturur? Yemek sırasında midemizde doğal olarak sindirim enzimleri salgılanır. Bu enzimler asit içeriklidir. Mideyi çok doldurmak ve hemen yemek sonrası yatar pozisyona geçmek midedeki bu asitli içeriğin soluk borusundan yukarı kaçmasına ve oradan da akciğerlere kaçmasına neden olmaktadır. Astımda bronş kaslarında spazma neden olan işte bu asittir.
Ramazan ayında oruç ile gelen beslenme düzeni değişiklikleri astım hastalarını olumsuz etkileyebilir. Oruçta tüm gün aç kalındığı için kan şekeri düşer ve akşam normalden fazla yemeye yatkınlık olur. Bu da reflü gelişmesine; dolaylı olarak da astımın alevlenmesine neden olur. Sahurda yemek yemek ve ardından tekrar yatmak da bir diğer reflü nedenidir. Mideye henüz girmiş yemekler yatar pozisyona geçildiğinde rahatlıkla solunum sistemine kaçırılmaktadır.
Oruç eyleminin astım hastaları üzerindeki bir diğer olumsuz etkisi de uzun süren susuzluktur. Astım hastaları için en iyi balgam söktürücü sudur. Bütün gün susuz kalan vücutta tüm dokularda olduğu gibi akciğerlerde de balgam koyulaşması olur. Astım hastaları bu koyu balgamı çıkartmakta zorlanır ve şikayetler artabilir. Özellikle hava sıcaklıklarının yüksek seyrettiği şu yaz aylarında vücudun susuzluktan korunması gerekir. Özellikle ilaç tedavisi altında olan astım hastalarının sabah akşam kullanması gereken ilaçlar aksadığında hastalık bulguları artabilir.
Özetle düzenli ilaç kullanma zorunluluğu olan orta ve ağır astım hastalarının astım alevlenmesi yaşamaması için oruç tutarken dikkat etmesi gereken noktalar şunlardır:
Akşam yemeklerinin az az ve aralıklı yenmesi. Yatmadan 2 saat önce yemeğin kesilmesi. Akşam yemeklerinde yağsız yemek ve tatlıların tercih edilmesi. Sahurda yemek yedikten sonra iki saat yatar pozisyona geçilmemesi. İftar ve sahurda bol su içilmesi İlaç saatlerinin doktor kontrolünde bu yeni beslenme tarzına göre yeniden düzenlenmesi.
Prof. Dr. Yonca TABAK
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı
